MEDRESE EĞİTİMİ

Medrese Hakkında Genel Bilgi;

Medrese; Arapçada okumak, anlamak, okuduğunu öğrenmek için tekrarlamak anlamına gelen “ درس ” (ders-dirâse) sözcüğünden türeyen bir mekân ismidir. Bu mekânlar yakın geçmişe kadar Müslümanların orta ve yükseköğrenimlerini tamamladıkları okullardı. Bu okullarda okuyan talebelere ”Allah sizden inananları ve kendilerine ilim verilenleri derecelerle yükseltir.” ayeti gereğince müderrisleri (öğretmen) veya muidleri (yardımcı öğretmen) tarafından Kuran, kıyas, icma, fıkıh, kelam gibi dersler ağırlıklı olarak verilirdi ve buradan yetişecek çocukların ilim ehli olarak çıkması sağlanırdı.

Selçuklu ve Osmanlı Zamanında Medreseler;

Büyük Selçuklu zamanında vezir olan Nizamülmülk -tabi ki burada Sultan  Alpaslan’ı da unutmamak lazım- tarafından Bağdat merkezli olarak kurulan Nizamiye Medreseleri Büyük Selçuklu’nun en büyük ilim yuvalarından biridir. Nizamiye Medreseleri din öğretiminin yanında hukuk ve dil gibi bilimlere de önem veriyordu.

Osmanlı’da ise ilk medrese Orhan Bey zamanında “Orhan Gazi Medresesi” adı ile İznik’de kurulmuştur. Daha sonralarda devletin sınırlarının genişlemesiyle bu Medrese kültürü çok geniş yerlere taşınmıştır.

Medreselerde Yetişmiş Önemli Bilim İnsanlarından Bazıları;

İsminin bile derin manalara sahip olduğu bu eğitim kurumları tahmin edebileceğiniz gibi pek çok önemli insan yetiştirmeyi başarmıştır. İşte şimdi bunlardan birkaç tanesini görelim:

1) İmam Gazali: 

İmam Gazali, Büyük Selçuklu Dönemi alimlerindendir. Nizamiye Medreselerinde eğitim alan Gazali; akait, kelam, tefsir, siyer, mantık ve felsefe alanlarında da önemli çalışmalar yapmıştır. 

2) El Cezeri:

Sibermatik alanının kurucusu kabul edilen El Cezeri, Medrese eğitimini Camia Medresesi’nde almıştır. Sahip olduğu ilimle otomatik çalışan su makinesi, abdest otomatı, fıskiyeler gibi pek çok şeyin mucididir.

3) Ali Kuşçu:

Büyük astronom Ali Kuşçu aynı zamanda matematikçi ve kelam alimidir. Osmanlı Dönemi’nde yaşamış olan Ali Kuşçu Ayasofya Medresesi’nde müderrislik yapmıştır.

Medreselerin Topluma Faydaları;

Medreselerin en büyük amaçlarından biri faydalı bir nesil yetiştirmektir. Bir nesil eğer dinine uzak bir şekilde yetişirse o neslin ilminin gerçek anlamda fayda verdiği söylenemez. Bunu Yunus Emre’nin şu meşhur şiirinden de anlayabiliriz: 

"İlim ilim bilmektir

İlim kendin bilmektir

Sen kendin bilmezsin

Ya nice okumaktır

Okumaktan murat ne

Kişi Hak'kı bilmektir

Çün okudun bilmezsin

Ha bir kuru ekmektir"

   

Bu dizelerde Yunus Emre bizlere okumanın amacının Allah'ı bilmek olduğundan, bu olmadığında ise okumanın maddi kazançdan başka bir şey olmadığından bahsetmiş. İşte medreselerin amacı da tam olarak bu. Bir diğer amaç ise yüce Allah (c.c.) ayetlerinde ve sevgili Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.v.) bir çok hadisinde ilme değer verdiği için ilmin peşinden gitmektir. Ve medreseler büyük anlamda bu başarıyı sağlamıştır. Bizler medreselerde okuyamasak da oradan yetişenlerin bilgisinden daha fazlasına sahip olmak için çalışmalıyız. Ahlakımızı da bu ölçüde güzelleştirmeliyiz. 

Yusuf VURAL