Osmanlı Devleti’nin en kudretli sultanlarından olan II. Abdulhamid Han, 34. padişah, 34 yaşında tahta geçen padişah , hicri olarak 34 yıl saltanatı olan padişah ve belki de en önemlisi bu 34 yıllık – miladi değil hicri olarak- saltanatına 1552 tane mimari eseri sığdıran bir padişah …
1552 eser… bana 1552 eser sayın – Abdulhamid Han gibi inşa edin demiyorum , sadece sayın – hadi onu da geçtim 1552’ye kadar sayın, bu sayının ne kadar çok olduğunu göreceksiniz . Peki , bütün bu eserlerin Abdulhamid Han’ın kendi cebinden çıktığını söylesem … Evet yanlış okumadınız , "Defter-i Masarafat-ı Hümayun"a göre Abdulhamid Han sadece saltanatının 25. yılında Kise-i Hümayun’dan (şahsi parasından) 72 milyon 780 bin 129 altını milli tesisler için harcamıştır. Bu eserlerin ne kadar fazla olduğunu hep beraber idrak ettik . Peki ya geriye bu kadar eser bırakan –hem de hepsini kendi parasından bırakan– sultanın büyüklüğü…
Tabi ki de Ulu Hakan’ın yaptırdığı bütün mimari eserlerden bu yazıda bahsedemeyeceğiz ama 5 tanesine değineceğiz ; (Abdulhamid Han’ın yaptırdığı demiryolları vb. diğer eserler hakkında detaylı bilgi almak için Aynı Genç Dergisinin 1. Sayısında yayınlanan Hicaz Demiryolu ve Kültürel Yapılaşma adlı yazılarımıza bakabilirsiniz) ;
1) DOLMABAHÇE SAAT KULESİ ;
Dolmabahçe Saat Kulesi , Bezmi Alem Valide Sultan Camii ile Dolmabahçe Sarayı’nın saltanat kapısı arasında yer almaktadır. 1890 – 1895 yılları arasında 2. Abdulhamid Han tarafından 1 milyon 210 bin 550 kuruşa mal edilerek yaptırılmıştır.
Saray mimarı Sarkis Baryan – ermeni – tarafından Noebarok ve Ampir olarak yapılan Dolmabahçe Saat Kulesi , 27 metre yüksekliğinde ve 4 katlıdır. Kulenin kenarında altışar basamaklı merdiven ve köşelerinde 2 katlı birer fıskiye bulunmaktadır.
2) ŞİŞLİ HAMİDİYE EDFAL HASTANESİ;
‘’ Babamın ilk evladı , şehzadeliği zamanında 1868’de doğan Ulviye Sultan feci bir kaza neticesi yanmıştır. ‘’
-Sultan 2. Abdulhamid Han’ın kızı Ayşe OSMANOĞLU
Evet , Abdulhamid Han’ın ilk evladı olan Ulviye Sultan’ın ölümü Sultanı çok etkilemiştir. Acılı Sultan’ın yaşadığı diğer bir evlat acısı ise kesin bir şekilde Sultan Abdülhamid’in çocuklar için hizmet verecek bir hastane kurması kararını oluşturmuştur. Sultan Abdülhamid’in küçük kızı Hatice Sultan kuşpalazına yakalandıktan sonra doktorlar hastalığına hiçbir çare bulamayınca sekiz aylık küçük çocuk hayata veda etmiştir. Bütün bunların üzerine Sultan Abdulhamid : ‘’ Benim çocuğum kurtulamadı. Kim bilir fakir fukaranın çocukları nasıl bakılıyor. Hiç olmazsa bir hastahane yaptıralım da benim gibi birçok babanın kalbi yanmasın !’’ diyerek bir çocuk hastanesi kurulmasını emretmiştir.
Sultan Abdulhamid Han tıpta ihtisas yapması için Almanya’ya gönderilen Dr. İbrahim Bey’in hastane için hazırladığı raporları beğenerek hastanenin yapımı için Hazine-i Hassa ‘dan –padişahın malvarlığı – Balmumcu’daki arsasını bağışladı. Hastanenin detaylı planları ünlü İtalyan mimar Alexandre Vallaury tarafından hazırlandıktan sonra 2 Haziran 1898’de temel atma töreni yapıldı. Dr. İbrahim Bey de bu sırada Abdulhamid Han’ın emriyle hastane için gerekli malzemeleri almak için Almanya’daydı. 1 yıl içinde tamamlanan hastanenin bütün masrafları ( 13 bin Osmanlı altını ) Sultan Abdulhamid Han tarafından karşılandı.
15.375 metrekarelik arazi üzerine kurulan Şişli Hamidiye Etfal Hastanesi Üsküdar ve adalar manzarası sunan Balmumcu Çiftlik-i Hümayun arsası üzerinde kurulmuştur. Bahçesi çeşitli ağaçlarla zenginleştirilmiş , iki adet çeşme ve dinlenmek amacıyla çardaklar da yapılmıştır. Bahçede mekez bina dışında farklı amaçlarla inşa edilmiş 23 yapı daha bulunmaktadır. Günümüzde her ne kadar yerinden taşınmış ve eski binaları yıkılmış olsa da isim olarak hala hizmet vermektedir.
3) MAÇKA SULTAN 2. ABDULHAMİD HAN ÇEŞMESİ;
Şimdilerde İTÜ İşletme Fakültesi’nin karşısında yer alan Sultan 2. Abdulhamid Han Çeşmesi, II. Abdülhamit tarafından 1901’de İtalyan mimar Raimondo d’Aronco‘ya yaptırılmıştır. 1957 yılında ise yol genişletme çalışmaları sırasında yapıldığı yer olan Nusretiye Camii’den Maçka Demokrasi Meydanı’na – şimdiki yerine – taşınmıştır.
Barok üslupta, tamamı mermerden inşaa edilmiş olan Sultan II. Abdülhamid Han Çeşmesi, dört yüzlü, ufak boyutlu bir meydan çeşmesidir. Sütun kaidelerin hizasında bulunan yalaklar, geniş ve dar cephelerde farklı tasarıma sahiptir. Ayna taşı rokoko üslubunda bezemelerle tezyin edilmiştir. Çeşmenin kagir, kenarları dilimli, iki kademeli, kurşun kaplı geniş bir saçağı vardır. Saçağın altında, yüksek kabartma C kıvrımlarının arasında, akantüsler ve C’lerle çerçevelenmiş kitabesi bulunmaktadır.
4) YILDIZ HAMİDİYE CAMİİ;
Sultan Abdulhamid Han tarafından 1885-1886 yılları arasında yaptırılan Yıldız Hamidiye Camii , gerek kitlesi , gerek plan şeması , gerekse de dekorasyonuyla son dönem Osmanlı mimarisinin tipik örneklerinden biridir. Yıldız Hamidiye Camii, Beşikta’ta Barbaros Bulvarı’nın kuzeyinde ve Yıldız Sarayı yolu üzerindedir. II. Abdülhamit tarafından, 1885 yılında inşa edilen caminin asıl adı ise Hamidiye Camii’dir.
Caminin küçük ve yüksek kubbesi, on altı penceresi olan çokgen bir kasnak üzerine oturtulmuştur. Kubbesinin içinde aynı şekilde zengin süslemeler taşır. Camide 17 pencere vardır. Neogotik pencereler ve mukarnas dizisi cami kasnağına ayrı bir hava katmıştır. Ayrıca yapının minaresi, mukarnas şerefeli ve minare gövdesi tepeye kadar yivlidir. Camiinin mimarı, ermeni mimar Sarkis Balyan’dır.
5) BEŞİKTAŞ ŞEYH ZAFİR TÜRBESİ;
Sultan 2. Abdulhamid Han tarafından İslamcılık politikasını uygulamak amacıyla İstanbul2a çağırılan şeyhlerden Şeyh Hamza Zafir Efendi’nin ölümü üzerine mimar Raimondo D’aranco ‘ya 1887 yılında yaptırılmıştır. Şeyh Zafir Türbesi ; İstanbul Boğazı’nın Rumeli yakasında Beşiktaş Serencebey Mahallesi girişinde ve Barbaros Bulvarı’nın başında bulunmaktadır.
Art- Nouveau üslubunda yapılan türbe , kütüphane ve çeşme ile aynı üsluba sahip olup , kesme taştan yapılmıştır. Üzeri kubbeyle örtülü ve kare planlı türbenin farklı bir görünümü vardır. Yakın tarihlerde de Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edilmiştir.
Yorumlar